Ontwerp van een leefgebied voor vis als landart in de polder, winnaar Arie Keppler Prijs 2022 en Arie Keppler Publieksprijs 2022, nominatie Dutch Design Awards 2022, Special Mention LILA 2023 in de categorie Infrastructuur, nominatie NVTL Awards 2024 categorie Uitgevoerd Landschapsontwerp
Wieringermeer VisKringloop
Landschapskunst
In opdracht van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft HOSPER een paai- en opgroeiplaats voor vis ontworpen in het agrarische landschap van de Wieringermeer. Het ontwerp is opgesteld in nauwe samenwerking met kunstenaar Pé Okx en ecoloog Cor ten Haaf.
In het ontwerp zijn landschapsarchitectuur, kunst en ecologie volledig verweven. Het realiseren van hoge natuurwaarden en het artistiek ontwerp zijn in samenhang ontwikkeld. De combinatie van landschap, kunst en ecologie zorgt voor een unieke habitat voor vissen én een eigentijds ‘landmark’, die past bij het in cultuur gebrachte karakter van de Wieringermeerpolder.
In 2020 is het project uitgevoerd. Door de aanleg van de VisKringloop en de vispassages is een ecologische verbinding gecreëerd tussen het Amstelmeerkanaal (met in het verlengde het IJsselmeer en de Waddenzee) en het watersysteem van de Wieringermeer met het Robbenoordbos en wordt de waterkwaliteit verbeterd.
Concept
De ‘VisKringloop’ refereert enerzijds aan de kringloop van het leven van de vissen die zich daar voort kunnen planten. Anderzijds verwijst het naar de rimpelingen die ontstaan als twee stenen in het water worden geworpen. Dit heeft geresulteerd in een vormentaal waarbij het water in kringen door het landschap stroomt.
Ontwerp
Het ontwerp is spectaculair in zijn eenvoud. De heldere en grootschalige cirkels zorgen voor een sterk beeld en sluiten aan op de robuuste maten van de polder. In het ontwerp krijgen water, grasdijken, riet en diverse (water)vegetaties een duidelijke plek. Door de variatie in waterdieptes, richtingen en oriëntatie op de zon ontstaat een grote rijkdom aan ecologie, kleuren en texturen.
Water en ecologie
Voor een zo lang mogelijke route – en daarmee een zo groot mogelijk nuttig oppervlak – slingert het water zich als een radiatorstructuur door het gebied. De verschillende delen zijn onderling verbonden door vistrappen. Innovatieve vishevels verbinden het gebied met het Amstelmeerkanaal en het polderwater. Er is veel variatie in waterdieptes, van plas-dras aan de rand tot ruim een meter in het midden. Onderwaterstructuren zoals boomstronken en schanskorven maken het gebied nog aantrekkelijker als paai- en schuilgelegenheid. Het gebied is, behalve voor vissen, ook waardevol als broed- en overwinteringsgebied voor riet- en watervogels. Een nieuwe boszoom zorgt voor een ecologische overgang naar het Robbenoordbos.
Observatietoren
Een openbaar graspad over de dijk verbindt de Wieringerrandweg met het Robbenoordbos. Aan het graspad is een door HOSPER ontworpen uitkijktoren gesitueerd, van waaruit de bezoekers een mooi zicht hebben op de expressieve vormen en de rijke ecologie van het gebied, met o.a. veel vogels. De vorm van de toren is afgestemd op de cirkels van de VisKringloop. De observatietoren vormt een sterke eye-catcher, die passanten vanaf de omliggende wegen uitnodigt om het gebied te betreden.
Locatie Wieringermeer
Ontwerpteam HOSPER, Pé Okx (kunstenaar), Cor ten Haaf (ecoloog)
Ontwerpers namens HOSPER Hilke Floris, Claudia Wikse-Barrow, Guillaume Zeender
Opdrachtgever Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Omvang ca. 18 ha.
Jaar van ontwerp 2016 – 2020
Jaar van uitvoering 2021
Fotografie Pieter Kers
Film Pieter Kers, Pé Okx
