Ontwerp entreebrug rioolwaterzuiveringsinstallatie met horizontale leuningen, nominatie Rietveldprijs 2002
Utrecht RWZI Brug
In een badkamer is het duidelijk waar het water uitkomt, waar het verdwijnt en waaraan je moet draaien om de temperatuur te regelen. Dit soort duidelijkheid ontbreekt als het gaat om grote ingrepen in het Nederlandse landschap, zoals gaswininstallaties, vuilverbrandingsovens, waterleidingterreinen of rioolwaterzuiveringen. Deze installaties zijn onmisbaar, maar het is gemeengoed om de onderdelen op een kluitje bij elkaar te zetten en ze achter ‘schaamgroen’ weg te stoppen. Voor de gemiddelde consument zijn industriële complexen per definitie slecht, beeldvervuilend en dus ongewenst.
Het is echter ook mogelijk om een groot complex te beschouwen volgens het principe van de wastafel in de badkamer. Deze toont zijn werking zonder dat daarbij alle details van de onderdelen zichtbaar zijn. In het ontwerp voor de rioolwaterzuiveringsinstallatie bij de woningbouwlocatie Leidsche Rijn is gekozen voor de benadering om de installatie juist zichtbaar te maken. De technische werking van de rioolwaterzuivering bepaalt de ruimtelijke compositie van de onderdelen. Zo wordt de installatie voor elke passant, werknemer of bewoner van het gebied beleefbaar gemaakt.
Een analyse van het zuiveringsproces toont machineonderdelen die passief zijn (bezinking en opslag) en machineonderdelen die actief zijn (toevoer, filters, controlegebouw voor procesbeheersing en kantoor, filters, slibafvoer, etc.). De passieve delen zijn voornamelijk de grote carrousels. Deze machineonderdelen hebben sterke vormen, die door hun identieke omvang prachtig te componeren zijn in een ritmisch patroon waardoor schaal en ordening beleefbaar worden.
Het actieve deel bevat allerlei gebouwen en bouwwerken van verschillende maten en vormen; de dynamiek spreekt uit de diversiteit. Op basis van het rioolwaterzuiveringsproces zijn deze geordend en bij elkaar gegroepeerd op een langwerpige strip; het productie-eiland. De dynamiek in vorm en maat is in de architectuur van de bouwwerken verder tot uitdrukking gebracht door verschillende materiaaltoepassingen.
De gehele compositie is omgeven door water, dat direct aansluit bij het kanaal direct achter de rioolwaterzuivering. Hierdoor hoeft niet de gehele installatie omzoomd te worden met hekwerken. Aan de voorzijde, bij het productie-eiland, is het water diep. Over een speciaal ontworpen brug van 30 meter lengte bereikt men de entree. Aan de achterzijde is het water ondieper, waardoor er mogelijk riet kan gaan groeien rondom de carrousels. Het water rond de carrousels wordt begrensd door een smal dijkje, waarover een voetgangersroute loopt.
Nu het water rond het complex gegraven is en de bomen groeien, wordt de installatie leesbaar. De machine is verankerd op zijn plek en onderdeel van de samenleving in Leidsche Rijn.
Locatie Leidsche Rijn, Utrecht
Ontwerpers Remco Rolvink, Arjan Karssen
Partners A+D+P architecten, DHVwater B.V., SmitsRinsma
Opdrachtgever Hoogheemraad De Stichtse Rijnlanden
Omvang 6 ha. / lengte 30 m
Jaar van ontwerp 1996 – 2001
